خانه دکتر معین، امروز هم کتابخانه است، هم مرکز فرهنگی غدیر. رفت و آمدهای بسیاری به این خانه می‌شود. مثل قدیم. مثل وقتی که دکتر معین زنده بود. این ساختمان که یک حیاط پردرخت و باصفا دارد، هر روز پذیرای جوانان اهل فرهنگ منطقه است. در مرکز فرهنگی غدیر که یک نام فرعی هم دارد «خانه استاد دکترمعین» خانه شهریاران جوان هم مستقر است.
از یک هفته پیش که حامد فرجی جوان فرهنگی فعال متولد 22 بهمن 1359 پا به آن گذاشته و قرار است به عنوان مسئول این مرکز به قول خودش انجام وظیفه و از نظر ما خدمت کند، همه چیز رنگ و بوی تازگی به خود گرفته. کارگران در حیاط استاد معین مشغول کارند.
درخت‌های حیاط هنوز بعضی برگ‌هایشان سبز است و برگ‌های زرد را هم نگه داشته‌اند. نور از پشت ارسی‌های رنگی بدون واسطه پرده فضای اتاق‌ها را رنگ‌آمیزی کرده است. وقتی از 12 پله اول بالا می‌روی سمت راست یک اتاق پرنور است که خانه کتاب‌هاست یا به قول معروفش، کتابخانه یک اتاق تو در توی دیگر هم کنار آن هست که با یک در شیشه‌ای جدا شده است.
در آن اتاق که در ضلع شمال‌شرقی ساختمان است همه صندلی‌ها اشغال است. همه در بحر تفکر و مطالعه فرو رفته‌اند. اینجا ناخودآگاه آدم را وادار می‌کند به سکوت. چرا که کتاب‌ها با آنکه بی‌زبانند، پندهای بسیاری برای ما دارند و راه‌های نجات فراوان و دانشی که به آن ببالیم و رشد کنیمدامه از صفحه نخست مسئول کتابخانه می‌گوید ما در این مرکز 2 هزار و 500 عضو داریم و روزانه 5 تا 6 نفر برای عضویت در کتابخانه به ما مراجعه می‌کنند.
حامد فرجی می‌گوید: «قرار است با خریداری نرم‌افزار کاوش این کتابخانه هم به جمع کتابخانه‌های الکترونیک بپیوندد. اگر به ما امکانات بدهند، چه اشکالی دارد برای هر یک از میزهای این قرائتخانه یک دستگاه رایانه داشته باشیم و اعضا بتوانند همزمان از شبکه جهانی اینترنت هم استفاده کنند؟»
فضای مرکز فرهنگی استاد معین کاملاً مناسب آن است که چند خط اینترنت بی‌سیم و پرسرعت در آن دایر شود تا جوانان محله از این محیط صمیمی برای مطالعه و پژوهش استفاده کنند. فرجی می‌گوید: «با همه ارادتی که به مولای متقیان علی«ع»دارم و با یادآوری این نکته که دکتر معین هم ارادت بسیاری به ایشان داشته‌اند، پیشنهاد داده‌ام مرکز فرهنگی غدیر با همان عنوان خانه استاد معین نامیده شود.»
روبروی اتاق مدیریت که هنوز تابلویی روی آن نصب نشده، خانه شهریاران جوان است. محمدپور بازرگان که به تازگی جانشین سبزعلی شده و مسئولیت خانه شهریاران جوان را برعهده گرفته است می‌گوید: «خانه شهریاران جوان در منطقه 14، هزار و 900 عضو ثابت دارد که برآنیم با برنامه‌های فرهنگی و هنری ازجمله اردوهای زیارتی و سیاحتی این تعداد را حفظ کنیم و همچنین تعداد عضوها را بالا ببریم.»
فرجی به مسابقه دوچرخه سواری محله اشاره می‌کند که به همت خانه شهریاران جوان برگزار شده است و ابراز امیدواری می‌کند برنامه‌های فرهنگی خانه‌های فرهنگ و خانه شهریاران جوان راهی برای جذب جوانان به فرهنگ و هنر باشد. سمت چپ اتاق شهریاران جوان طبقه دوم ساختمان با چند پله که با آجرهای سرخ ساخته شده ما را به موزه استاد معین راهنمای می‌کند. بالای پله‌ها چند کمد شیشه‌ای دیده می‌شود که در آن قاب عکس‌هایی، یادآور گذشته پربار دکتر معین، خودنمایی می‌کند؛
عکس‌هایی از جد پدری، جد مادری، پدر و مادر، مدارک و درجه‌های استاد معین و... گلگشت تماشا متن‌ها و نوشته‌های قدیمی گاه مثل ماشین زمانند که آدم را به دوردست‌های خاطره می‌برند یا برای او خاطره می‌سازند. این راهرو خنک با سنگفرش آجر سرخ و آرامشی که در آن حکمفرماست تو را وادار می‌کند تأمل بیشتری به خرج بدهی. اصلاً چرا مکان‌هایی چنین فرهنگی در منطقه ما کم است؟
شاید هم باشد و ما خبر نداشته باشیم. پس در این صورت ضعف اطلاع‌رسانی عامل بی‌خبری است یا تنبلی ما؟ اما این یکی را دریابید. موزه استاد معین جایی برای دیدن و به خاطر سپردن گذشته پربار مردی است که نخستین دکترای ادبیات را به محله ما آورده است. مدیر مرکز فرهنگی استاد معین می‌گوید: «قصد داریم از این راه‌پله و راه‌پله‌های دیگر ساختمان به عنوان نگارخانه استفاده کنیم و جایی برای نمایش آثار هنرمندان در نظر بگیریم تا بازدیدکنندگان از موزه استاد معین، گشتی هم در باغ زیبایی هنر بزنند.
به جز آن مفاخر دیگر ادبیات ما از جمله پروین اعتصامی، حافظ، مولانا، سعدی، نیما و ... هم سوژه‌ای بسیار خوبی برای دادن اطلاعات به نوجوانان‌اند. نوجوانانی که برای بازدید به این مکان فرهنگی می‌آیند.» اتاق بزرگی که نمایی جنوبی به حیاط ساختمان دارد، از یک میز و چند صندلی تشکیل شده است.
روی میز قاب‌ها مدارکی است که قرار است یا روی دیوار آویزان بشوند یا از آنها در جای دیگری استفاده شود. هنوز این اتاق چیده نشده است. فرجی می‌گوید: «قصد داریم از یک متخصص چیدمان دعوت کنیم تا قاب‌ها و مدارک و اسناد را آنگونه که سزاوار موزه استاد معین است در این اتاق بچیند.»
اتاق تودرتویی که پشت مهتابی خانه استادمعین قرار دارد با چند قفسه، 2 برگه‌دان چوبی به رنگ‌های قرمز و قهوه‌ای و چند میز و صندلی پر شده است. توی قفسه‌ها چند کارتن قرار دارد که به گفته فرجی حاوی اسناد روزنامه‌ها و کتاب‌هایی است که نمی‌شود به آنها نزدشک شد. نه، آنها خطری برای آدم ندارند، بلکه گذر زمان آنها را فرسوده و شکننده کرده است و هر نوع بی‌احتیاطی، باعث از بین رفتن آنها می‌شود.
پس لازم است که برای حفظ و نگهداری از آنها و در عین حال نمایش آنها برای مردم، از متخصصی دعوت کرد که آشنا با جنس این نوع کاغذ و نحوه نگهداری از آن باشد. پرده‌های اتاق به گفته مدیر مرکز، به خشک‌شویی فرستاده شده و تا چند روز دیگر با انجام کارهای دیگر ساختمان، خانه استاد معین شکل تازه به خود خواهد گرفت.
دو راه‌پله در شرق و غرب ساختمان ما را به اتاق‌های زیرین ساختمان راهنمایی می‌کند. اولی بزرگ و جادار است و دومی که در غرب قرار دارد کوچک و نقلی. در قسمت شرقی یک اتاق بزرگ که به نام اتاق جلسات «کنفرانس»نامگذاری شده میزبان اهالی فرهنگ‌دوست منطقه و بویژه شهروندان محله چهارصددستگاه است تا با شرکت در کلاس‌ها و همایش‌ها به دانش خود اضافه کنند.
یک استودیو تدوین، یک زیرپله ضبط صدا، یک اتاق برای آموزش خوشنویسی و نقاشی و یک آبدارخانه کوچک امکانات دیگر خانه استاد معین است که در زیرزمین اول تعبیه شده است. در زیرزمین دوم یک اتاق کوچک هست و دری که به حیاط شمالی باز می‌شود. این خانه فرهنگی زیبا علاوه بر نقش ارزنده و تأثیرگذاری که در رشد و تعالی فرهنگ و ادبیات و هنر دارد یک جایگاه امن و پر از آرامش است برای کسانی که می‌خواهند پژوهش و مطالعه کنند.
فرجی برای ادامه فعالیت‌های مرکز فرهنگی استاد معین برنامه‌های بسیاری دارد و تأکیدش روی همکاری با جوانان منطقه است. در همسایگی دکتر معین، خانه‌ای قرار دارد که خانه پدر همسر استاد، شاعر، ترانه‌سرا و تصنیف‌ساز معروف، استاد محمد‌علی امیرجاهد است. پس از آنکه دکتر محمد معین در 17 شهریور 1321 از پایان‌نامه دکترای خود با عنوان نردیسنا و تأثیر آن در ادبیات پارسی در حضور استادان ملک‌الشعرای بهار، تدین و پورداود، دفاع کرد، با نمره «بسیار خوب» نخستین دکترای ادبیات فارسی در ایران را از دانشگاه تهران گرفت.
در همین سال با خانم مهین پرنیا امیرجاهد، دختر استاد محمد‌علی امیرجاهد، مؤسس و مدیر سالنامه پارس ازدواج کرد و در منطقه ما و در همسایگی پدر همسرش ساکن شد. حالا این خانه آرام یادآور آن است که منطقه ما چه شخصیت‌های فرهیخته و مؤثری در ادبیات و موسیقی داشته است. اگر تصنیف هزاردستان را با صدای استاد شجریان شنیده باشید با کمی دقت می‌توانید تخلص جاهد را در پایان این تصنیف بشنوید و دریابید که شعر آن را امیرجاهد سروده است.
تصنیفی با این مطلع: هزاردستان به چمن، دوباره آمد به سخن/ که ای خسته از رنج دل، ببین جشن گل‌های من . فرجی می‌گوید: «اگر توفیق داشته باشیم، با همین امکانات کم چند فیلم کوتاه مستند درباره مفاخر منطقه خواهیم ساخت تا شهروندان محله آشنایی بیشتری نسبت به این تکه از پایتخت پیدا کنند.»
تاریخچه مرکز فرهنگی استاد معین
روز 28 تیر 1381 یکی از مسئولان منطقه نامه‌ای به رباطی، شهردار وقت منطقه فرستاد و در آن از برنامه‌ای خبر داد که 27 مرداد با حضور خانواده دکتر معین و جمعی از استادان و دانشجویان ادبیات در فرهنگسرای پایداری برگزار می‌شد. در سطر پایانی نامه گفته بود، در نظر است منزل مسکونی دکتر معین خریداری و تبدیل به یک مرکز بزرگ فرهنگی شود.
شهردار منطقه نیز یک روز پس از برگزاری مراسم بزرگداشت در پایان نامه نوشته بود: جناب آقای رفیع با سلام خریداری منزل مسکونی آقای دکتر معین موضوع مهمی است. با هماهنگی آقای مهراندیش دنبال کنید که به نتیجه برسد. این اتفاق البته در زمان مسئولیت مهندس باقری شهردار اسبق منطقه به نتیجه رسید:
«در ساعت 11 صبح روز 29 بهمن‌ماه 1381 تمامی 6 دانگ عرصه و اعیان یک باب ساختمان به مساحت عرصه 394 مترمربع و اعیان 96/294 مترمربع به شماره پلاک ثبتی 38/3586 واقع در بخش 7 تهران به نشانی خیابان پیروزی، خیابان شیخ‌الرئیس، کوچه فردوس، پلاک 23 از اراضی دولاب از همسر و دختر مرحوم دکتر محمد معین با ملحقات آن به شرح اسناد مالکیت و 2 خط انشعاب تلفن به همراه کلید ساختمان به نمایندگان شهرداری منطقه 14 تحویل شد.»
این نامه نیز سرآغاز تبدیل خانه دکتر معین به موزه بود، اتفاقی که مسئولان شهرداری از چند ماه پیش از تاریخ یاد شده در فکر آن بودند. این اتفاق باعث شد حیاط و خانه آرامش استاد دکتر معین به جایگاهی برای تکثیر فکر و مکانی برای پژوهش و مطالعه شهروندان منطقه 14 باشد. شهرداری این خانه را به پیمانکار سپرد تا آن را مرمت کند و پس از آن مهندسان دست به کار شدند و چهره‌ای جدید به خانه استادمعین دادند. حالا خانه استاد معین نسبت به گذشته زیباتر و در میان خانه‌های محله چهارصددستگاه از جلوه خاصی برخوردار است.
همشهری محله - 14
